Niestety nie wszyscy zdają sobie albo nie wszyscy chcą sobie zdawać sprawę z tego, jak groźne jest palenie byle czym w domowych piecach. Zakaz palenia śmieci w piecach jest obecnie notorycznie łamany. Nie zawsze rosnące ceny opału wymuszają oszczędności. W wielu przypadkach wynika to niestety ze zwykłej głupoty. Przepisy prawne nie wystarczą, aby chronić nas przed konsekwencjami złych nawyków. Dym ze śmieci spalanych w domowych piecach jest szkodliwy dla zdrowia i środowiska. Podczas spalania do atmosfery przedostają się też pyły, które następnie odkładają się w glebie, powodując jej zanieczyszczenie metalami ciężkimi. Dym powstały w wyniku spalania zawiera trujące dla ludzi i zwierząt substancje: tlenek węgla, tlenek azotu (podrażnienie płuc), dwutlenek siarki, chlorowodór, cyjanowodór i rakotwórcze dioksyny. Palenie śmieci w domach powoduje również odkłanianie się znacznych ilości sadzy w przewodach kominowych co może powodować usterki bądź pożar instalacji kominowej, a przez to nawet całego domu.

Co na to mówi prawo?
Ciemny, gęsty dym z komina, a czasem nieprzyjemny, duszący zapach to znak, że ktoś w pobliżu pali w piecu śmieciami i przy okazji nas podtruwa. Jak poradzić sobie z takim sąsiadem? Nie jest to proste, ale nie niemożliwe. Spalanie odpadów z naruszeniem przepisów ochrony środowiska jest wykroczeniem w myśl artykułu 191 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, który brzmi: kto wbrew zakazowi, termicznie przekształca odpady poza spalarniami odpadów lub współspalarniami odpadów, podlega karze aresztu lub karze grzywny. Za palenie odpadów grozi mandat w wysokości 500 zł, a nawet grzywna do 5.000 zł – gdy sprawa trafi do sądu. Dodatkowo zgodnie z art. 363 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może w drodze decyzji, nakazać osobie fizycznej, której działalność negatywnie oddziałuje na środowisko, wykonanie w określonym czasie czynności zmierzających do ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko. Należy także dodać, iż właściciele nieruchomości, których prawo własności zostało naruszone przez immisję, mogą dochodzić swoich praw na drodze cywilnoprawnej, występując do sądu powszechnego przeciwko naruszeniu swoich praw na drodze cywilnoprawnej, występując do sądu powszechnego przeciwko właścicielom sąsiednich nieruchomości, z roszczeniami o zaniechaniu naruszeń.

Kto i co kontroluje?
Urzędnicy gminy mogą skontrolować przestrzeganie przepisów z zakresu ochrony środowiska, a także sprawdzić, czy właściciel nieruchomości wypełnia obowiązki w zakresie utrzymania porządku i czystości. Zazwyczaj kontrole ograniczają się do ustalenia, czy właściciel sąsiedniej działki ma zawartą umowę o wywóz nieczystości z odpowiednim przedsiębiorstwem, czy też spala śmieci w domowym piecu. Jeśli sąsiad wylegitymuje się stosowną umową, a na działce nie są składowane odpady, to prawdopodobnie na tym czynności gminy się zakończą. Kontrole prowadzone są zgodnie z artykułem 379 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. W myśl tego artykułu kontrolujący są uprawnieni do wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 - na pozostały teren. Urzędnicy miejscy (straż gminna lub miejska) mogą pobierać nawet próbki popiołu z pieców grzewczych, które zostaną poddane szczegółowej analizie. Z kolei w zakresie działania państwowej inspekcji sanitarnej leży kontrola przestrzegania przepisów dotyczących higieny środowiska, w tym czystości powietrza atmosferycznego, a także utrzymania należytego stanu higienicznego nieruchomości. Dlatego inspektorzy sanitarni mogą skontrolować dom i działkę.

Co wolno spalać (poza olejem opałowym)?
Można spalać m. in. papier, tekturę i drewno, opakowania z papieru, tektury i drewna, odpady z gospodarki leśnej, ale nie chemikalia i opakowania z tworzyw sztucznych, odpady kory i korka, trociny, wióry i ścinki, mechanicznie wydzielone odrzuty z przeróbki makulatury (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku).

Łukasz Opaliński
adwokat
Biuro DIR we Wrocławiu