Aktualne regulacje prawne dotyczące obrotu ziemią w kontekście przyjętej przez Sejm RP ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa głównym tematem posiedzenia Rady Powiatowej DIR Powiatu Oleśnickiego w dniu 19.05.2016 r. w Starostwie Powiatowym w Oleśnicy
Posiedzenie Rady prowadził Pan Dionizy Prusiewicz - przewodniczący Rady Powiatowej w Oleśnicy. W posiedzeniu udział wzięli m. in.: Ryszard Borys – Wiceprezes Dolnośląskiej Izby Rolniczej; Wojciech Kociński – Starosta Oleśnicki, Krzysztof Sycianko – Radny Rady Powiatu Oleśnickiego V kadencji 2014 – 2018, Elżbieta Łukajczuk – Kierownik Placówki Terenowej KRUS w Oleśnicy oraz członkowie Rady Powiatowej DIR Powiatu Oleśnickiego.
Spotkanie rozpoczęło się od uroczystego wręczenia odznaczeń osobom szczególnie zasłużonym dla rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich Powiatu Oleśnickiego. Odznaczenia wręczyli Pan Ryszard Borys – Wiceprezes Dolnośląskiej Izby Rolniczej oraz Pan Wojciech Kociński – Starosta Oleśnicki. Odznakę honorową Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi „Zasłużony dla Rolnictwa” otrzymali: Pan Jacek Bartosik – rolnik, Pan Tadeusz Świder – rolnik, Pani Maria Wróbel – pracownik Placówki Terenowej KRUS w Oleśnicy i Pani Małgorzata Giełbutowicz – pracownik Urzędu Gminy w Oleśnicy.
Następnie jako pierwszy głos zabrał Pan Krzysztof Sycianko - Radny Rady Powiatu Oleśnickiego V kadencji 2014 – 2018, który poinformował zebranych, iż wkrótce będą likwidowane gospodarstwa rolne Skarbu Państwa w Boguszycach i Ligocie Polskiej. Jego zdaniem izba rolnicza powinna zaangażować się w proces rozdysponowania wśród rolników indywidualnych gruntów wchodzących w skład w/w likwidowanych gospodarstw.
Z kolei Pani Agnieszka Cybart z Biura Powiatowego ARiMR w Sycowie przedstawiła informację na temat stanu wypłat dopłat bezpośrednich za 2015 r. Do Biura Powiatowego ARiMR wpłynęły 3 135 wnioski o dopłaty bezpośrednie, z czego: 2 445 wniosków otrzymało decyzję pozytywną, 360 wniosków jest weryfikowanych, a w przypadku 330 wniosków wykryto błędy po przeprowadzeniu kontroli na miejscu. Do 19 maja br. w województwie dolnośląskim zostało wypłacone 92% dopłat bezpośrednich, co daje kwotę 23 307 121 zł (dopłaty bez zaliczek) oraz 8 325 519 zł (zaliczki). Przy okazji delegaci ponownie poruszyli kwestię różnic w PEG-ach. Pomiarów dokonują firmy komercyjne wyłonione przez ARiMR w drodze przetargu. W firmach tych często zatrudniane są osoby nie posiadające odpowiednich kompetencji, nierzetelnie wykonujące swoją pracę (np. dorabiający do stypendium studenci). Wszelkie zmiany wykazane w powierzchni gruntów rolnych skutkują określonymi konsekwencjami, m. in. wymagają naniesienia korekty w księgach wieczystych, dlatego też ARiMR powinna dokładać większej staranności przy wyborze oferenta.
Następnie Pani Elżbieta Łukajczuk - Kierownik Placówki Terenowej KRUS w Oleśnicy omówiła nowe zasady wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Od 1 stycznia 2016 r. zasiłek macierzyński jest świadczeniem z ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Zasiłek macierzyński przysługuje osobie ubezpieczonej podlegającej z mocy ustawy lub na wniosek ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu oraz emerytalno-rentowemu, bądź tylko ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu, która:
• jest matką albo ojcem dziecka,
• przysposobiła dziecko w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10 roku życia,
• przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia na wychowanie, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10 roku życia, jeżeli w tym czasie został złożony wniosek o przysposobienie,
• przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10 roku życia.
Ubezpieczonemu ojcu dziecka zasiłek macierzyński przysługuje tylko w przypadku:
• skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego na wniosek matki dziecka po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka,
• śmierci matki dziecka,
• porzucenia dziecka przez matkę.
W razie śmierci ubezpieczonej matki dziecka lub porzucenia przez nią dziecka, zasiłek macierzyński za pozostałą część okresu zasiłkowego przysługuje ubezpieczonemu – ojcu dziecka lub innej ubezpieczonej osobie należącej do członków najbliższej rodziny pod warunkiem, że sprawują oni osobistą opiekę nad dzieckiem. Członkami najbliższej rodziny są min.: małżonek, rodzice, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo. Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres:
• 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,
• 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub przyjęcia na wychowanie dwojga dzieci,
• 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub przyjęcia na wychowanie trojga dzieci,
• 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub przyjęcia na wychowanie czworga dzieci,
• 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub przyjęcia na wychowanie pięciorga i więcej dzieci,
Zasiłek macierzyński przysługuje od dnia:
• porodu,
• przysposobienia dziecka, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.
• przyjęcia dziecka na wychowanie, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego
Od 1 stycznia 2016 r. zasiłek macierzyński wynosi 1.000 zł miesięcznie. W przypadku prawa do zasiłku macierzyńskiego za niepełny miesiąc kwotę zasiłku ustala się dzieląc kwotę 1000 zł przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu, a otrzymana kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które zasiłek przysługuje. Kwotę zasiłku macierzyńskiego przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 groszy w górę.
Kwota zasiłku macierzyńskiego 1000 zł. miesięcznie dotyczy osób ubezpieczonych, które urodziły dziecko(ci), przyjęły dziecko(ci) na wychowanie po 31 grudnia 2015 r. Kwota ta dotyczy również ubezpieczonych matek oraz ubezpieczonych osób wychowujących/przysposabiających dzieci, które nie pobrały zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia (przysposobienia) dziecka(ci) na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2015 r. Prawo do zasiłku macierzyńskiego ustala się od miesiąca urodzenia, przysposobienia lub przyjęcia dziecka na wychowanie, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do zasiłku macierzyńskiego został złożony w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia urodzenia, przysposobienia lub przyjęcia dziecka na wychowanie. W przypadku złożenia wniosku w terminie późniejszym niż 3 miesiące od daty urodzenia, przysposobienia lub przyjęcia dziecka na wychowanie, jednak nie później niż w okresie przysługiwania zasiłku macierzyńskiego, prawo to ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, jednak nie wcześniej niż od dnia objęcia ubezpieczeniem. Zasiłek macierzyński nie przysługuje, jeżeli:
• co najmniej jeden z rodziców dziecka lub osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie, otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego,
• dziecko zostało umieszczone w pieczy zstępczej – w przypadku osoby, która jest matką lub ojcem dziecka oraz osoby, która przysposobiła dziecko,
• jedno z rodziców dziecka lub osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie, nie sprawują lub zaprzestali sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Jeżeli osoba uprawniona do zasiłku macierzyńskiego zostanie wyłączona z ubezpieczenia emerytalno-rentowego wypłata zasiłku zostanie wstrzymana.
Zasiłek macierzyński w okresie przejściowym
Osobie ubezpieczonej, która przed dniem 1 stycznia 2016 r. nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 grudnia 2015 r. w wysokości 4-krotnej emerytury podstawowej, od dnia 1 stycznia 2016 r. przysługuje zasiłek macierzyński przez okres od 1 stycznia 2016 r. do dnia upływu:
• 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka – nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia,
• 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub przyjęcia na wychowanie dwojga dzieci- nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o doręczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia,
• 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub przyjęcia na wychowanie trojga dzieci – nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.
• 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub przyjęcia na wychowanie czworga dzieci – nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.
Okres przez jaki przysługuje zasiłek macierzyński liczy się od dnia:
• porodu – w przypadku urodzenia dziecka,
• przysposobienia – w przypadku przysposobienia faktycznego dziecka,
• przyjęcia na wychowanie – w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego w okresie przejściowym
Zasiłek macierzyński w okresie przejściowym przysługuje miesięcznie w wysokości:
• 705,00 zł – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,
• 528,00 zł – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub przyjęcia na wychowanie dwojga dzieci,
• 313,00 zł – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub przyjęcia na wychowanie trojga dzieci;
• 110,00 zł – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub przyjęcia na wychowanie czworga dzieci.
Podczas posiedzenia Rady Powiatowej przedstawione zostały również zasady przyznawania okresowej emerytury rolniczej. Przysługuje ona osobom, którym upłynął okres, na jaki została im przyznana renta strukturalna przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a które nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego. Emerytura okresowa przysługuje do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego w wysokości emerytury podstawowej - bez względu na posiadany okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. Do okresowej emerytury rolniczej stosuje się odpowiednio przepisy ustawy dotyczące emerytury rolniczej. Okresowa emerytura rolnicza podlega zawieszeniu (w odpowiedniej części), jeżeli emeryt nie zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej w rozumieniu ustawy oraz zmniejszeniu, jeżeli osiągnie przychody z tytułu działalności pozarolniczej podlegającej ubezpieczeniu społecznemu w wysokości powodującej zmniejszenie świadczenia. Przy emeryturze okresowej są wypłacane dodatki przyznane na podstawie odrębnych przepisów. Z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego okresowa emerytura rolnicza zostanie z urzędu zamieniona na emeryturę rolniczą, jeżeli uprawniony do emerytury okresowej będzie legitymował się co najmniej 25-letnim okresem rolniczego ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Do 31 grudnia 2017 r. będą funkcjonować jeszcze wcześniejsze emerytury. Warunkami uprawniającymi do wcześniejszej emerytury rolniczej jest ukończenie 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz legitymowanie się co najmniej 30-letnim ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, oczywiście wyłącznie rolniczym, dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku. Aby otrzymać jednak wcześniejszą emeryturę rolniczą, należy zaprzestać prowadzenia działalności rolniczej, czyli albo przekazać gospodarstwo, albo je wydzierżawić. Podobnie jak w przypadku emerytury częściowej, wcześniejsza emerytura rolnicza jest niższa niż świadczenie ustawowe. W pełnej wysokości emerytura ta jest wypłacana dopiero od osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego. Osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. do okresu ubezpieczenia w KRUS, wymaganego do przyznania emerytury rolniczej, można niekiedy doliczyć okresy ubezpieczenia w ZUS. Jednak nastąpi to tylko wtedy, gdy okresy ubezpieczenia w ZUS nie są wystarczające do przyznania przez ZUS prawa do emerytury lub renty pracowniczej. Wówczas KRUS, wyliczając wysokość emerytury rolniczej (części składkowej tego świadczenia), uwzględni osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. okresy składkowe w ZUS w wymiarze półtorakrotnym.
W następnej kolejności Pan Ryszard Borys – Wiceprezes Dolnośląskiej Izby Rolniczej przedstawił aktualne regulacje prawne dotyczące obrotu ziemią w kontekście przyjętej przez Sejm RP ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Zgodnie z zapisami w/w ustawy od 30 kwietnia zmieniły się zasady nabywania nieruchomości rolnych, zarówno tych w obrocie prywatnym, jak i będących w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa. Nabywcami ziemi mają być zasadniczo tylko rolnicy, wyjątek będą stanowić osoby bliskie zbywcy, jednostki samorządu terytorialnego oraz Skarb Państwa, a także związki wyznaniowe i Kościoły. Obrót nieruchomościami rolnymi w Polsce można podzielić na dwie kategorie. W pierwszej grupie będzie to obrót nieruchomościami stanowiącymi własność osób prywatnych, zarówno osób fizycznych jak i osób prawnych. Do drugiej grupy natomiast należy zaliczyć transakcje, których przedmiotem są nieruchomości Skarbu Państwa, reprezentowanego przez Agencję Nieruchomości Rolnych. W przypadku obrotu pomiędzy podmiotami prywatnymi zastosowanie ma ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Natomiast zasady sprzedaży nieruchomości rolnych Skarbu Państwa regulują przepisy ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Obie te ustawy uległy bardzo poważnym modyfikacjom. Poniżej przedstawiono najważniejsze z nich:
1. Nowe zasady obrotu ziemią pomiędzy podmiotami prywatnymi dotyczą wyłącznie nieruchomości rolnych o powierzchni większej niż 0,3 ha, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej i rybnej, z wyłączeniem nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne. Oznacza to, że istotnym jest ich zakwalifikowanie jako użytku rolnego w ewidencji gruntów. Niemniej jednak jeżeli w planach zagospodarowania przestrzennego lub w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, lub ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu są one przeznaczone na cele inne niż rolne (w szczególności na parki technologiczne, parki przemysłowe, centra biznesowo-logistyczne, składy magazynowe, inwestycje transportowe, budownictwo mieszkaniowe, obiekty sportowo-rekreacyjne), nowe zasady nie będą obowiązywać i obrót taką ziemią będzie całkowicie wolny.
2. Zasadniczo grunty rolne będą mogli kupić tylko rolnicy indywidualni. Wyjątki mają dotyczyć nabywania ziemi m.in. przez osoby bliskie sprzedającemu, spadkobierców, jednostki samorządu terytorialnego, Skarb Państwa, Kościoły i związki wyznaniowe. Inny podmiot, np. inwestor, deweloper czy osoba prywatna, będzie mógł je kupić tylko za zgodą Agencji Nieruchomości Rolnych – pod warunkiem, że nie będzie chętnych wśród rolników. Nabycie własności nieruchomości rolnej będzie się łączyło z wymogiem dalszego osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego wchodzi nabyta nieruchomość, z zakazem zbywania oraz oddawania w posiadanie, np. wydzierżawiania. W przypadkach losowych zgodę na zbycie, obciążenie lub oddanie w użytkowanie nieruchomości rolnej przed upływem 10 lat wydawać będzie sąd. Powyższe wymogi nie będą dotyczyły m.in. osób bliskich i spadkobierców.
3. Ustawa z dnia 31 marca 2016 r. wstrzymuje sprzedaż państwowych gruntów na 5 lat, z wyjątkiem nieruchomości do 2 ha oraz innych przeznaczonych, np. na cele nierolne, jak pod budownictwo mieszkaniowe, centra biznesowo-logistyczne czy składy magazynowe. Rozdysponowanie wolnych gruntów o charakterze rolnym z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa będzie odbywało się głównie w formie przetargów na dzierżawę. W przetargach będą mogli startować tylko rolnicy indywidualni, a rozstrzygać o wygranej będą oferty pisemne. Kryteriami wyboru najkorzystniejszej oferty mogą być w szczególności: 1) odległość gospodarstwa rolnego oferenta od zbywanej nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, 2) powierzchnia nieruchomości rolnych nabytych lub wydzierżawionych z Zasobu, 3) intensywność produkcji zwierzęcej w gospodarstwie oferenta. Wagi poszczególnych kryteriów należy jeszcze ustalić.
4. W obrocie ziemią pomiędzy osobami prywatnymi młodzi rolnicy (tj. osoby nie posiadające własnego gospodarstwa, kwalifikacji i niemające w związku z tym wymaganego prawem okresu 5-letniego zamieszkania w danej gminie) nie będą mieli preferencyjnych warunków i o zgodę na zakup nieruchomości od osoby prywatnej będą musiały prosić Agencję (chyba, że są osobami bliskimi dla zbywcy gruntu). Pewne ułatwienia wprowadzono natomiast w postępowaniach przetargowych na dzierżawę ziemi państwowej. Dopuszczono do przetargów młodych rolników (do 40 lat), którzy nie spełniają jedynie wymogu dotyczącego 5-letniego okresu osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego, a także tych, którzy nie mają rolniczych kwalifikacji, jednakże uzyskali pomoc ze środków unijnych, pod warunkiem uzupełnienia kwalifikacji zawodowych (w ciągu 3 lat).
Na zakończenie spotkania Pan Witold Szydełko – delegat DIR z gminy Twardogóra poruszył kwestię udziału przedstawicieli Dolnośląskiej Izby Rolniczej w pracach komisji przetargowych. Podkreślił, że ich rola jako czynnika społecznego czuwającego nad prawidłowością przebiegu procesu kwalifikacji do przetargu, jak i samego przetargu, jest niezmiernie ważna dla rolników mających dzięki temu poczucie przejrzystości i wiarygodności stosowanych procedur.
Anna Pętalska-Nispoń
