Tak zwana ,,reforma emerytalna” wprowadziła szereg zmian w systemie ubezpieczeń społecznych rolników. Najważniejsze z nich to: podwyższenie i sukcesywne zrównywanie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn, ograniczenie możliwości skorzystania z wcześniejszych emerytur, wprowadzenie możliwości przejścia na częściową emeryturę rolniczą, wprowadzenie okresowej emerytury rolniczej, zmiana niektórych zasad wypłaty części uzupełniającej emerytury lub renty rolniczej.

Komu przysługuje emerytura rolnicza?
O wskazane powyżej świadczenie może ubiegać się osoba, która osiągnęła wiek emerytalny oraz podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat (100 kwartałów). Wskazane powyżej warunki muszą być ponadto spełnione łącznie. W wyniku zmian wprowadzonych ustawą z dnia 11.05.2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 637) od dnia 1.01.2013 r. o emeryturę rolniczą w dotychczasowym wieku emerytalnym (60 lat – kobiety i 65 lat - mężczyźni) mogą ubiegać się tylko: kobiety urodzone do dnia 31.12.1952 r. i mężczyźni urodzeni do dnia 31.12.1947 r. Pozostałym osobom (a więc młodszym) wiek emerytalny będzie stopniowo podwyższany o 1 miesiąc w każdym kwartale. Jeśli zaś chodzi o kwestię okresów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu to wlicza się do nich także podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990, prowadzenie gospodarstwa rolnego lub pracę w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia (przed dniem 1 stycznia 1983 r.) oraz okresy, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi (przepisy emerytalne to przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 z późn. zm.).

W jaki sposób można potwierdzić fakt podlegania ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu?
Fakt podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu (jeśli odpowiednie dokumenty nie znajdują się w posiadaniu KRUSu) rolnik potwierdzić może na kilka sposobów. Pracę na roli przed dniem 1.07.1977 r. (przed tą datą rolnicy nie podlegali ubezpieczeniu społecznemu) udowodnić można chociażby za pomocą dokumentów stwierdzających tytuł władania gospodarstwem (np. akt notarialny, akt własności ziemi, umowa dzierżawy). Jeśli zaś chodzi o osoby, które pracowały w gospodarstwach rolnych rodziców (dziadków) w charakterze domowników przed wprowadzeniem obowiązkowego ubezpieczenia społecznego dla tych osób (przed dniem 1.01.1983 r.), a następnie przejęły to gospodarstwo, to w ich przypadku wystarczy złożenie pisemnego oświadczenia w tym przedmiocie (oczywiście jeżeli odpowiednią dokumentacją dysponuje KRUS). W innych zaś przypadkach należy dostarczyć zaświadczenie wystawione przez urząd gminy (potwierdzające miejsce zamieszkania oraz istnienie gospodarstwa rolnego w podanym okresie). Jeżeli jednak urząd nie dysponuje dokumentacją dającą możliwość potwierdzenia tych faktów, to udowodnić je można przy pomocy pisemnych zeznań co najmniej dwóch świadków. Okresy podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu (składkowe i nieskładkowe) na obszarze Polski, przypadające przed dniem 1.01.1999 r. (przed wejściem w życie ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) można zaś wykazać przedstawiając pisemne zaświadczenie zakładu pracy (pracodawcy), świadectwo pracy lub legitymację ubezpieczeniową zawierającą odpowiednie wpisy (datę rozpoczęcia i zakończenia pracy, rodzaj wykonywanej pracy i jej wymiar, pieczątkę zakładu pracy oraz podpis i pieczątkę służbową pracodawcy lub upoważnionego pracownika), czy też orzeczenie sądu.

Komu przysługuje wcześniejsza emerytura rolnicza?
O wskazane powyżej świadczenie może ubiegać się osoba, która osiągnęła odpowiedni wiek (55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna), podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat (120 kwartałów) oraz zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej. Wskazane powyżej warunki muszą być ponadto spełnione łącznie oraz do dnia 31.12.2017 r. (po tej dacie nie będzie już można skorzystać z przedmiotowego świadczenia). Aby mówić o zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej to rolnik musi przenieść własność i posiadanie gospodarstwa rolnego na inną osobę. Zrobić to może zaś na kilka sposobów, przykładowo poprzez zawarcie umowy darowizny, o dożywocie, czy też sprzedaży.

Łukasz Opaliński
adwokat,
Biuro DIR we Wrocławiu